"De renovatie van het museum: een avontuur" Rue Jean Van Volsem 71 - Elsene - 1070
130 jaar! Voor ons mooie Museum van Elsene, dat op 31 mei 1892 werd in- gehuldigd, is 2022 inderdaad een belangrijk jaar. In de loop van zijn lange bestaan heeft het zich dankzij een gestage, gunstige evolutie ontegen- zeggelijk ontwikkeld tot een van de belangrijkste museale instellingen op het Brusselse, nationale en zelfs internationale culturele toneel. Zijn collecties kunnen als een unieke parel beschouwd worden, terwijl de toe- gankelijkheid ervan bij een zeer ruim publiek het handelsmerk vormt van het museum.
In een geest van continuïteit en voortdurende ontwikkeling werken we – inmiddels al vier jaar – aan de verdere uitbouw van het Museum van Elsene… De in 2018 aangevatte werkzaamheden gaan onverminderd voort en tegen 2024 moeten de talrijke troeven van het museum diep- gaand verankerd worden in de 21ste eeuw. Samen met de vele funda- mentele en maatschappelijke veranderingen van de voorbije twee decennia zijn ook de plaats en de rol van de musea in de samenleving aanzienlijk geëvolueerd – en dat geldt in het bijzonder voor het Museum van Elsene. Dat we deze overgangsfase kunnen meemaken om op een rustige, geduldige manier de toekomst van het museum voor te bereiden betekent een unieke kans, die zowel door de huidige renovatie- en uit- breidingswerkzaamheden als door de ingrijpende herconceptualisering van het museumproject mogelijk wordt gemaakt.
n deze fase van het buitengewone avontuur dat de sluiting van het museum betekent, nodigen we u uit om samen met ons even stil te staan bij de huidige staat van de werkzaamheden en de renovatie.
Christos DOULKERIDIS
Burgemeester
Yannick PIQUET
Schepen van Openbare Werken
Ken NDIAYE
Schepen van Cultuur en van het Museum
Bouwkundige renovatie
EEN UNIEKE SLUITING…
TWEE FASEN IN DE WERKZAAMHEDEN…
TWEE COMPLEMENTAIRE BOUWPROJECTEN
De renovatie en de verbouwing van het Museum van Elsene verloopt in twee grote fasen, die in feite overeenstemmen met twee specifieke projecten. Het betreft twee complementaire projecten die achtereenvolgens in werking treden. Ze worden opgevolgd door de technische diensten van de gemeente Elsene, die toezien op de algemene coördinatie ervan.
Momenteel bereikt fase 1, die aanving in juni 2018, haar eindfase… In de loop van 2022 begint fase 2, waarbij gemikt wordt op een heropening in 2024.
Hier volgt een overzicht van de belangrijkste etappes
FASE 1 → 2018-2022
OPTIMALISERING VAN DE OMSTANDIGHEDEN WAARIN HET PUBLIEK WORDT ONTVANGEN
Fase 1 werd geleid door B-architecten, na een wedstrijd georganiseerd in 2012-2013.
Dit project betreft de renovatie/volledige herinrichting van de ontvangstruimte en de balie. Het moet zorgen voor een betere doorstroming van het steeds talrijkere publiek en voor het bezoekerscomfort. De nieuwe museumtoegang – die verandert van ‘muizengat’ naar een ruime, lichte hal – bevat nieuwe faciliteiten, zoals een café, dat uitkomt op een zonnig terras, en een shop. Zo willen we zorgen voor meer gastvrijheid en een groter comfort bij de bezoekers. Thans denken we na over de functionering van deze nieuwe ruimten, zodat er vanaf de heropening kan worden gezorgd voor een kwalitatief, aantrekkelijk en niettemin toegankelijk aanbod. Uiteraard worden ook de vestiaires en de sanitaire ruimten volledig gerenoveerd.
In deze fase werd ook de uitbreiding van het museum aangepakt, een ander essentieel onderdeel van fase
Dankzij een historisch legaat werd het gebouw op nummer 75 van de Jean Van Volsemstraat in 2009 eigendom van het museum. Om de harmonie van de straat niet te verbreken heeft Bureau B-architecten ervoor gekozen de gevels te bewaren, maar binnenin werden alle vertrekken grondig heringedeeld. Dankzij deze uitbreiding beschikt het museum voortaan over volgende nieuwe ruimten en functies:
Polyvalente ruimte: voor symposia, projecties, vergaderingen…
Didactische ruimte: voor creatieve workshops, activiteiten voor scholen…
Een technische ruimte voor inwendig gebruik: technische ateliers voor de ploegen van het museum (vervaardigen van sokkels, vitrines, sierlijsten, stockage…)
Ten slotte wordt op dit oppervlak een supplementaire zone voorzien: een rustig terras dat toegang biedt tot een tweede tuin. Deze nieuwe, groene buitenruimte wordt hoofdzakelijk gezien als een plek waar de bezoekers zich kunnen ontspannen.
Al deze nieuwe ruimten en functies zijn los van het tijdelijke en permanente tentoonstellingenparcours toegankelijk, wat bijdraagt tot de rol van het museum als levendige, gezellige ontmoetingsplek.
B-architecten
‘Het Brusselse Museum van moderne kunst van Elsene bestaat uit verschillende gebouwen, waaronder een 19de-eeuws slachthuis, een oude feestzaal, een vleugel uit de jaren 1970 en een aanpalend politiekantoor. Om dit amalgaam om te vormen tot een coherent geheel werd een nieuw doorgangsgebied gecreëerd, waardoor de verschillende gebouwen met elkaar worden verbonden en samengesmolten tot een gastvrij museum. Op die manier ontstaat een nieuwe meerwaarde voor de site zelf, de bezoekers en ook voor de buurtbewoners.
De kern van dit doorgangsgebied omvat de hal, de balie, de boekhandel en een nieuw café. De ruimten worden zo ingericht dat een flexibele indeling van de tijdelijke en permanente tentoonstellingsruimten mogelijk wordt. Dankzij het geactualiseerde concept van de buitenruimte wordt een aangename stedelijke omgeving gecreëerd, waar de bezoekers voor of na hun bezoek tijd kunnen doorbrengen. In het voormalige politiekantoor worden een didactische ruimte, een polyvalente zaal, ateliers en kantoren
FASE 2 → 2022-2024
COPTIMALISERING VAN HET ENERGIEBELEID DE CONSERVERING VAN DE WERKEN EN DE VEILIGHEID
Fase 2 is een project van bureau Trio, toege kend na een openbare aanbesteding in 2019.
Deze meer technische fase heeft slechts nu en dan een impact op de ruimten. Niettemin is ze van wezen lijk belang voor de volledige renovatie die momenteel aan de gang is in het museum. Ze zorgt ervoor dat het museum in de toekomst beantwoordt aan alle normen op het vlak van conservering, veiligheid en energie beleid… Het betreft hier stuk voor stuk essentiële ver eisten voor een hedendaags museum, die zorgen voor een langdurige valorisering, bewaring en overdracht van het erfgoed.
Verbetering van de conservering: de hoge museale eisen op dit vlak zijn veelvoudig van aard. Denk maar aan de handhaving van een stabiele temperatuur en vochtigheidsgraad, die worden aangepast aan de di verse typologieën van de kunstwerken in de opslag ruimten en tentoonstellingszalen… Komt daarbij de complexe infrastructuur met gebouwen uit diverse periodes, die werden uitgevoerd in verschillende ma terialen en volgens verscheidene technieken. Van een complexe uitdaging gesproken! De prioritaire algeme ne renovatie van de klimaatregelingssystemen die in deze fase wordt ondernomen, zal alvast zorgen voor een gevoelige verbetering van de conservering van de
15.000 werken uit de verzameling.
Verbetering van de veiligheid: behalve aan de vei ligheid van personen – bijzonder, structureel aan dachtspunt in het geheel van het project – wordt eveneens gewerkt aan de verbetering van de veilig heid van de kunstwerken. Tijdens deze fase wordt de opslagruimten heringericht en gedeeltelijk opnieuw uitgerust (met het oog op een ‘reddingsplan voor de werken’) om de veiligheid van de verzameling te op timaliseren. Er zal ook een volledige update van de beveiligingssystemen (brand inbraak diefstal...) worden uitgevoerd.
Verbetering van de energiebeleid: behalve de hier- boven vermelde energetische renovatie zullen twee complementaire acties worden ondernomen om aan de vereisten op dit vlak te voldoen. Enerzijds wordt gezorgd voor de algemene uitwendige isolatie van de gebouwen, rekening houdend met de esthetische aspecten van de architectuur, en anderzijds streven we naar een beter energetisch rendement dankzij de plaat- sing van zonnepanelen op het dak. Ook plaatsen we een efficiënt systeem voor de opvang van regenwater.
Binnen afwerking en verbetering van de buitenruimten: zowel binnen als buiten worden verschillende techni- sche en esthetische ingrepen gepland. Binnen: schil- derwerken, kleuraanpassingen, vernieuwing van het parket; buiten: inrichting van het plein en de tuin aan de voorzijde, van de tuin achteraan ter hoogte van het nummer 75 in de Jean Van Volsemstraat), zodat het geheel van de structurele tussenkomsten kan worden.
Op het dak worden zonnepanelen geïnstalleerd. Voorts omvat het project ook de inrichting van het plein voor het museum en die van de tuin achter het nummer 75, zodat die voortaan ter beschikking zullen staan van het museum en zijn bezoekers.
Ten slotte zal ook de afwerking binnenin ertoe bijdragen dat het museum na zijn heropening optimaal kan functioneren.’
‘Het Museum van Elsene ligt in de Jean Van Volsemstraat 61-75. Het bestaat uit een aantal gebouwen uit verschillende periodes. Aanleiding voor het project was de noodzaak om de kunstwerken in constante optimale omstandigheden te bewaren, en dit zowel wat de temperatuur als de vochtigheidsgraad betreft. Om het gebruik van technologische middelen te beperken (low-tech) en te streven naar een gebouw dat zo energie-efficiënt en zo eenvoudig mogelijk is qua gebruik en onderhoud streven we naar een maximaal energierendement. Concreet betekent dit dat de meeste gebouwen waaruit het museum bestaat, worden bedekt onder een isolerende laag en dat de reeds aanwezige technieken worden geoptimaliseerd.
ELEMENTEN WAARMEE HET PUBLIEK IN 2024 KENNISMAAKT
→ Nieuwe ruimten en diensten waardoor de kwali- teit van de verwelkoming en het comfort van de bezoekers worden geoptimaliseerd.
Een nieuwe balie
Een voor iedereen toegankelijk café (ook los van een museumbezoek)
Een voor iedereen toegankelijke museumshop (ook los van een museumbezoek)
Een ontmoetingsruimte in de museumhal
Een nieuwe zone terras/tuin om te ‘chillen’
→ Een nieuwe didactische ruimte waar workshops plaatsvinden
→ Een nieuwe polyvalente ruimte (vergaderingen, symposia, projecties…)
→ Vernieuwde tijdelijke en permanente tentoonstel- lingsruimten die hun unieke karakter en charme evenwel behouden
→ Toegang tot de tweede galerij als nieuwe bezoek- en tentoonstellingsruimte
BUDGETTAIRE GEGEVENS
De totale investering voor het geheel van de renova- tie- en uitbreidingswerkzaamheden (met uitzondering van de investeringen voor de relancering van de mu- seumwerking) bedraagt € 9.410.285,20 inclusief BTW.
→ Kostprijs fase 1: € 3.267.125,20 inclusief BTW
→ Kostprijs fase 2: € 6.143.160,00 inclusief BTW
→ Bijdragen in de vorm van schenkingen/legaten:
Legaat Aline Bara: € 1.000.000 - verwerving gebouw op nr. 75 Jean Van Volsemstraat + lancering van de studie voor fase 1
Legaat Lydie en Albert De Muyter: € 500.000 - werkzaamheden
